Παρασκευή 15 Μαρτίου 2013

Η γοητεία της απλότητας

Θα συμφωνήσουμε όλοι πως περνάμε μεγάλο μέρος του χρόνου μας συζητώντας γεγονότα φαινομενικά αδιάφορα, κοινότοπα, περιστατικά που συμβαίνουν ταυτόχρονα σε χιλιάδες ανθρώπους στην υφήλιο. Κάποιος σφοδρός έρωτας, ένας απρόσμενος χωρισμός, μια σύντομη απόδραση με φίλους, κάποιο πρόβλημα υγείας, μικρές αναποδιές της καθημερινότητας. Η λογοτεχνία ,θα υποστηρίξουν πολλοί, δεν πρέπει να καταπιάνεται με αυτά τα "μικρά" , πρέπει να κατατείνει στο όλο, στο σύνθετο, να επιχειρεί μια καθολική θεώρηση και τελικά ερμηνεία της πολύπλοκης ανθρώπινης φύσης και ζωής. Διαφωνώ· λογοτεχνία είναι και το φιλτράρισμα της πεζής καθημερινότητας έτσι ώστε αυτή να αποκτά ενδιαφέρον. Θα δανειστώ τα λόγια της anagnostrias με αφορμή την "Πατρική Κληρονομιά" του Ρόθ :"Χιλιάδες άνθρωποι γερνούν, αρρωσταίνουν και πεθαίνουν κάθε μέρα. Δεν μπορεί όμως το κάθε παιδί να περιγράψει αυτή  την κατάσταση με τρόπο που να ενδιαφέρει όλους μας. Αυτή είναι η ικανότητα του Φίλιπ Ροθ."

Την ίδια ικανότητα έχει και ο Ρέιμοντ Κάρβερ, ένας από τους σπουδαιότερους Αμερικανούς συγγραφείς της μεταπολεμικής γενιάς. Η κριτική εντάσσει τον Κάρβερ στη σχολή του "βρόμικου ρεαλισμού" . Συγγραφείς που καταξιώθηκαν κυρίως στη μικρή φόρμα, όπως ο Μπουκόφσκι (εξαιρετικά μεγάλες οι ομοιότητές των κειμένων του με αυτά του Κάρβερ), ο Τομπίας Γουλφ,ο δυστυχώς άγνωστος σε εμάς Τζον Τσίβερ και ο Ρίτσαρντ Φορντ( γνωστός για τα μυθιστορήματά του), καταγράφουν την καθημερινότητα των μικροαστών που ποτέ δεν έζησαν πραγματικά το Αμερικανικό όνειρο.

 Η συλλογή διηγημάτων "Αρχάριοι" (εκδ.Μεταίχμιο, μτφ Γιάννης Τζώρτζης) είναι ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα της γραφής του Κάρβερ: λιτή και χωρίς πολλά λογοτεχνικά φτιασίδια, επικεντρώνεται στο απαραίτητο και θυμίζει διηγήσεις φίλων σε συνάξεις ,όπου "υπάρχει μια αίσθηση χαλαρότητας και γενναιοδωρίας γύρω από το τραπέζι, φιλίας και άνεσης". Στο έργο του Κάρβερ πάντως δε θα συναντήσουμε το μηδενισμό του Μπουκόφσκι, αντίθετα είναι διαρκώς παρούσα η στοργή και το συναίσθημα.
                              

Στην πλειονότητά τους τα διηγήματα φωτογραφίζουν στιγμές που κάτι μέσα στους ήρωες "σπάει", γκρεμίζει τα τείχη που η αυταπάτη έχει χτίσει γύρω τους, φέρνοντάς τους αντιμέτωπους με την αλήθεια, την αποσιωπημένη δυστυχία που εδώ και καιρό τους ζώνει. Θυμίζοντας την "επιφάνεια" των "Δουβλινέζων" του  Τζόις( και εκεί τα πρόσωπα λόγω ενός φαινομενικά δευτερεύοντος περιστατικού γίνονται κοινωνοί της αλήθειας τους), ο Κάρβερ στο τέλος της διήγησής του αναγκάζει συχνά τους ήρωές του να συμβιβαστούν με την ήττα τους.

Στο "Κιόσκι" ένας άντρας που ακροβατεί μεταξύ δυο γυναικών, αγαπώντας και τις δύο, διαπιστώνει ότι το γυαλί έχει ραγίσει οριστικά. Στο "Πες τις γυναίκες ότι φεύγουμε" ο Τζέρι δίνει βίαιο τέλος στη συζυγική αφοσίωση αναζητώντας με τον κολλητό του νέες ερωτικές εμπειρίες στην ύπαιθρο.Πρόκειται για το διήγημα, όπου ο γυάλινος κόσμος των ηρώων καταρρέει με τη μεγαλύτερη σφοδρότητα.Στο "Μια περιπέτεια" ένας πατέρας διηγείται στο γιο του το χρονικό της καταστροφής του γάμου του με αποκορύφωμα τη στιγμή που χάνει τον έλεγχο του εαυτού του και ενδίδει στον πειρασμό της απιστίας. Ενώ διηγείται την ιστορία του αναδεικνύεται και η αδυναμία επικοινωνίας με το παιδί του. Στο "Αν είναι το θέλημά σου" ένας ηλικιωμένος , κινούμενος περισσότερο από το ασυνείδητο, αντιμετωπίζει με εχθρότητα ένα νεαρό ζευγάρι, μέχρι να παραδεχθεί πως η συμπεριφορά του πηγάζει από την οργή που προκαλούν τα πρώτα σημάδια της φθοράς. Στο εξαιρετικό "Μια μικρή παρηγοριά"  η σχεδόν δεδομένη ευτυχία ενός ζευγαριού εξαϋλώνεται μετά το ατύχημα του παιδιού του, το οποίο γίνεται αφορμή, ώστε ένας τρίτος  να αποτινάξει την εξωτερική του σκληρότητα.

Όπως είπαμε, σε όλα τα κείμενα ενυπάρχει μια νότα στοργής. Δύο μάλιστα διηγήματα ξεφεύγουν από το χαλαρό μοτίβο βίωσης ή συνειδητοποίησης της δυστυχίας. Στην "Απόσταση", μια τόσο γλυκιά  στην απλότητά της ιστορία, παρακολουθούμε την τελευταία στιγμή ευτυχίας και αμοιβαίου έρωτα ενός ζευγαριού. Στους αριστουργηματικούς "Αρχάριους", μια τόσο παραστατική και αληθοφανή απεικόνιση μια φιλικής συνάθροισης, ο Κάρβερ φτάνει στο απόγειο  της τρυφερότητας, βάζοντας τους ήρωες, δύο πραγματικά αγαπημένα ανδρόγυνα να μιλήσουν για το τι είναι αγάπη.

"Εμένα μου φαίνεται πως είμαστε όλοι αρχάριοι στην αγάπη"

Υ.Γ. ανάρτηση από τον librofilo για τον Κάρβερ,και από το Πανδοχείο για την συλλογή

4 σχόλια:

  1. Φιλική συμβουλή. Τα πράσινα χάιλαιτ γράμματα προσωπικά με τύφλωσαν. Δε διαβάζονται σε αυτό το φόντο... :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις

    1. Καλωσήρθες και ευχαριστώ για την επισήμανση, είχες δίκιο. Τώρα διορθώθηκε!

      Διαγραφή
    2. Aπ' τον Κάρβερ έχω διαβάσει τη συλλογή "Μπορείς να πάψεις σε παρακαλώ;" - εκδ. Μεταίχμιο και ομολογουμένως μου άρεσε πολύ.

      Διαγραφή
  2. Κορυφαίος διηγηματογράφος.Σκοπεύω να διαβάσω και τον "Καθεδρικό Ναό" που θεωρείται το αριστούργημά του.Προηγείται όμως μια ντάνα βιβλίων που με περιμένει αδιάβαστη :-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή